*دکتر علی شریعتی:
«ایران (در زمان حمله ی مسلمانان) گرفتار حل چه مشکلی است و علت اساسی پریشانی اوضاع سیاسی و تزلزل حکومت ایران در دوره ای که بیش از هرموقع دیگر به رهبر و ارتش نیرومند نیازمند است، چیست و چه عاملی موجب می شود از داشتن آن محروم باشد؟ آیا در این موقع واقعا فردی یا افرادی نبوده اند که بتوانند ایران را از موقعیت اسفناکش رهایی دهند؟

باید گفت: چرا. صدها نفر از شخصیت هایی که از لحاظ نظامی و سیاسی می توانسته اند رهبران خوبی برای مملکت باشند، وجود داشته اند اما در آن موقع امکان بدست گرفتن رهبری برایشان مقدور نبوده است؛ زیرا شرط اساسی بدست گرفتن رهبری در آن زمان، از تخمه ی ساسانیان بودن است و مسأله ی تخمه موجب شده که ایران در حساس ترین موقع بین المللی خود و در موقعی که به عالی ترین و بهترین رهبر سیاسی و نظامی احتیاج دارد، از داشتن آن محروم بماند.
وقتی رهبری مملکتی به داشتن تخمه باشد، ناچار قلمرو انتخاب محدود به چند نفر است و مشاهده می شود که آن چند نفر هم بجان هم می افتند و یکدیگر را می کشند. کسی که روی کار می آید بقیه ی شاهزادگان را که ممکن بود روزی برایش خطری ایجاد کنند، می کشت و پس از مرگ پادشاه، بزرگان مملکت دوباره بدنبال شخصی می گشتند که از تخمه ی ساسان باشد و او را از گوشه و کنار مملکت پیدا کرده و بسلطنت برمی داشتند. چنین کسانی حتی لیاقت آن را نداشتند که در خانواده ی خود نظم و آرامشی برقرار کنند چه رسد به اداره و رهبری کردن کشور.»

منبع: بازشناسی هویت ایرانی ـ اسلامی، دکتر علی شریعتی، تهران، انتشارات الهام، چاپ چهارم، 1374، ص 12 ـ 13

لینک مرتبط:
مقایسه ی انتخاب رئیس حکومت در ایران باستان با حکومت اسلامی